اسپکتروفتومتر
یکی از ابزارهای کلیدی در آزمایشگاه‌های تحلیلی، اسپکتروفتومتر است. این وسیله، مقدار نور جذب شده یا منعکس شده توسط یک نمونه، در یک طول موج مشخص را اندازه‌گیری می‌کند. این دستگاه در حوزه‌های مختلفی مانند شیمی، فیزیک، پزشکی و زیست‌شناسی و... کاربرد فراوانی دارد.
انواع اسپکتروفتومتر (تک و دو پرتو)
اسپکتروفتومترها، براساس کاربرد و نوع عملکرد به چند دسته تقسیم می‌شوند. دو دسته اصلی این دستگاه، تک پرتو و دو پرتو است:
1. اسپکتروفتومتر تک پرتو. این نوع از دستگاه، دارای ساختاری ساده است که برای اندازه‌گیری‌های معمولی کاربرد دارد. این مدل، تنها دارای یک خط سیر عبوری است که آن هم از نمونه عبور می‌کند. بنابراین ساده‌تر، ارزان‌تر و دقت آن نیز کمتر است.
2. اسپکتروفتومتر دو پرتو. دستگاهی که قادر به اندازه‌گیری دقیق جذب نوری است و امکان مقایسه همزمان بین پرتوی موجع و نمونه را فراهم می‌کند. این دستگاه، دارای دو مسیر نوری است که یکی از آنها از نمونه عبور کرده و دیگری از مرجع رد می‌شود؛ به همین دلیل این امکان برای این نوع از دستگاه فراهم است تا خطای ناشی از نوسانات منبع نوری را حذف کند.
کاربرد اسپکتروفتومتر آزمایشگاهی
از اسپکتروفتومتر می‌توان در حوزه‌های مختلفی استفاده کرد:
** شیمی تجزیه. می‌توان برای تعیین غلظت مواد مختلف در محلول‌ها از این دستگاه استفاده کرد. مثلاً می‌توان غلظت یک مولکول یا یون خاص را به کمک اندازه‌گیری جذب نوری آن در طول موجی خاص، محاسبه و اندازه‌گیری کرد.
** زیست‌شناسی و بیوشیمی. اسپکتروفتومتر، می‌تواند برای اندازه‌گیری غلظت RNA و DNA و همچنین پروتئین‌ها، از طریق محاسبه جذب نور در طول موج‌های مختلف مورد استفاده قرار بگیرد.
این دستگاه برای اندازه‌گیری فعالیت آنزیم‌ها در شرایط مختلف نیز کاربرد دارد.
** پزشکی و تشخیص آزمایشگاهی. از این دستگاه می‌توان برای تشخیص و شناسایی بیماری‌ها با مطالعه و بررسی تغییرات شیمیایی در نمونه‌های بیولوژیکی استفاده کرد.
همچنین در آزمایشگاه‌های پزشکی برای اندازه‌گیری غلظت مواد مختلف در خون، نظیر هموگلوبین، گلوکز، مواد دارویی و... می‌توان از اسپکتروفتومتر استفاده کرد.
** صنعت داروسازی. این وسیله می‌تواند خلوص مواد اولیه دارویی را تعیین و مشخص کند.
برای اطمینان از غلظت و کیفیت صحیح مواد فعال مورد استفاده در فرایند تولید دارو، از این دستگاه می‌توان استفاده کرد.
** صنعت غذایی. از اسپکتروفتومتر برای محاسبه دقیق مقدار نگهدارنده‌ها و مواد افزودنی در خوراکی‌های مختلف استفاده می‌کنند.
همچنین این دستگاه برای تعیین کیفیت، طعم، رنگ و دیگر ویژگی‌های مواد غذایی کاربرد دارد.
** صنایع شیمیایی. این دستگاه برای کنترل کیفیت و تحلیل ترکیبات شیمیایی و محلول‌های تولید شده استفاده می‌شود.
در فرایند تولید رنگ و انواع پوشش نیز، از اسپکتروفتومتر می‌توان برای سنجش، ارزیابی و تضمین کیفیت محصولات تولیدی و یکنواخت بودن آنها استفاده کرد.
اسپکتروفتومتر تک پرتو
مشخصات اسپکتروفتومتر
یکی از تجهیزات آزمایشگاهی ضروری در تمامی آزمایشگاه‌های عمومی، پزشکی و صنعتی، اسپکتروفتومتر است. این وسیله به دلیل دقت بالا و کاربردهای گسترده، استفاده‌های فراوانی در صنایع مختلف دارد.
مشخصات این دستگاه عبارت‌اند از:
1. محدوده طول موج. اسپکتروفتومتر معمولاً در محدوده‌های مختلف طول موج، امکان فعالیت دارند: فرابنفش، مرئی و مادون قرمز. برخی از انواع مدل‌های این دستگاه، ممکن است همه این امواج را پوشش دهد.
2. دقت طول موج. هرچه دستگاه در تنظیم و حفظ طول موج مشخص شده، توانایی بیشتری داشته باشد، دقت طول موج بالاتر است. این محدوده، معمولاً عددی بین نانومتر است.
3. وضوح و کیفیت طول موج. میزان توانایی دستگاه در تشخیص و شناسایی کوچکترین تغییرات در طول موج است که می‌تواند بین 0.1 تا 2 نانومتر باشد.
4. گستره محدوده جذب. میزان محدوده‌ای را یک اسپکتروفتومتر می‌تواند پوشش دهد. این محدوده معمولاً از 0 تا 3 یا 4 AU (واحد جذب) است.
5. پهنای باند طیفی. این مشخصه بیانگر عرض طیفی نوری است که دستگاه در آن اندازه‌گیری و محاسبه می‌کند. این پهنای باند، معمولاً بین 1 تا 5 نانومتر است.
6. منبع نور. منابع نوری مختلفی می‌توانند توسط این دستگاه مورد استفاده قرار بگیرند:
- لامپ دوتریم. مورد استفاده برای طول موج فرابنفش
- لامپ تنگستن/ هالوژن. مورد استفاده برای طول موج مرئی یا مادون قرمز
7. آشکارساز. انواع آشکارساز:
- فتودیود. برای محاسبه نور در یک طول موج خاص
- آرایه دیود. برای اندازه‌گیری همزمان در چندین طول موج مختلف
8. دقت بالا و قابلیت تکرارپذیری نتایج. قابلیت دستگاه در اندازه‌گیری با دقت بالا که تکرارپذیری نتایج در دفعات بعدی آزمایش را ممکن می‌سازد . دقت محاسبه اسپکتروفتومتر، عددی بین 0.005 تا 0.002 AU است.
9. سرعت اسکن. برخی از انواع این دستگاه، قابلیت اسکن سریع طیف را در محدوده‌های مختلف طول موجی دارا هستند. سرعت اسکن بر حسب (nm/min) نانومتر بر دقیقه محاسبه می‌شود.
10. رابط کاربری. برخی از انواع مدل‌های اسپکتروفتومتر، دارای صفحه لمسی و برخی دارای دکمه‌های کنترل هستند. برخی نیز دارای نرم‌افزار همراه برای تحلیل نتایج به دست آمده و همچنین قابلیت ذخیره‌سازی داده هستند.
11. حجم نمونه. حجم نمونه آزمایشگاهی برای اندازه‌گیری می‌تواند از چند میکرولیتر تا چند میلی‌لیتر متغیر باشد.
12. نوع نگهدارنده نمونه. نگهدارنده اسپکتروفتومتر برای کووت‌ها، می‌تواند اندازه متفاوتی داشته و از مواد متفاوتی هم ساخته شده باشد.
13. خروجی. این دستگاه دارای پورت USB برای انتقال داده‌ها و اطلاعات جمع‌آوری شده به کامپیوتر است.
اسپکتروفتومتر دو پرتو
اجزای اسپکتروفتومتر
اجزای اصلی اسپکتروفتومتر به شرح زیر است:
- منبع نور. وسیله‌ای است که نور مورد نیاز آزمایش را تأمین می‌کند؛ نوری که از نمونه عبور داده می‌شود.
- مونوکروماتور. این جزء از دستگاه، نور را به طول موج‌های مختلف تقسیم‌بندی کرده و طول موج مورد نظر را مشخص می‌کند.
- نگهدارنده نمونه. محلی که نمونه آزمایشگاهی در آن قرار گرفته و نور از آن عبور می‌کند.
- آشکارساز. بخشی از دستگاه است که مقدار نور عبوری یا منعکس شده را اندازه‌گیری می‌کند.
- واحد پردازشگر. این بخش، اطلاعات دریافت شده توسط آشکارساز را پردازش کرده و نتیجه را به صورت عددی یا گرافیکی نمایش می‌دهد.
قیمت اسپکتروفتومتر
قیمت انواع دستگاه اسپکتروفتومتر براساس عوامل مختلفی ممکن است متفاوت باشد:
- نوع کاربرد (استفاده در تحقیقات پزشکی یا آزمایشگاه‌های صنعتی)
- طول موج‌های قابل اندازه‌گیری
- ویژگیها و امکانات اضافی دستگاه (دارا بودن نرم‌افزار تحلیل همراه، اتصالات شبکه و...)
- برند محصول
- مدل دستگاه
- گارانتی و خدمات پس از فروش
خرید اسپکتروفتومتر
برای خرید اسپکتروفتومتر بهتر است:
- نیازهای خود را مشخص کنید.
- انواع مدل‌های دستگاه را بررسی و بهترین گزینه را برای انجام فعالیت‌های مورد نظر خود انتخاب کنید.
- قیمت انواع مدل دستگاه را با یکدیگر مقایسه کنید.
- برای نهایی کردن خرید خود، به نمایندگی‌های معتبر تجهیزات پزشکی مراجعه کنید تا از کیفیت و اصالت آن مطمئن باشید.
Limited PG Instrument، شرکتی بریتانیایی است که دهه‌های زیادی است در زمینه طراحی، تولید و عرضه انواع طیف‌سنج مرئی مانند اسپکتروفتومتر و طیف‌سنج اتمی فعالیت می‌کند.
برای خرید اسپکتروفتومتر کمپانی PG Instrument می‌توانید از طریق نماینده رسمی این برند در ایران، یعنی شرکت نوآوران آزمون تسلا، اقدام کنید. برای اطلاع از ویژگیها و امکانات انواع مدل‌های دستگاه، قیمت و راهنمای خرید آن، با کارشناسان این مجموعه در ارتباط باشید.